Bảo Tàng Thành Phố Hồ Chí Minh, Dinh Gia Long xưa
Nằm yên tĩnh bên con đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa – Lý Tự Trọng, Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh mang trong mình bao dấu ấn của lịch sử và văn hóa. Cùng mình ghé thăm Bảo tàng thành phố - Dinh Gia Long xưa và khám phá những điều thú vị bạn nhé!
Mục lục
- Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh – Địa danh nổi tiếng một thời
- Giá trị kiến trúc của Bảo tàng TP.HCM
- Các phòng trưng bày của Bảo tàng Thành Phố Hồ Chí Minh
- Thông tin từ A-Z cho chuyến tham quan Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh
Nếu Bảo tàng lịch sử trưng bày những hiện vật qua các triều đại ở miền Nam, thì Bảo Tàng Thành phố tập trung các cổ vật và mô hình phục dựng điểm nổi bật của kinh tế, văn hóa lịch sử của Sài Gòn xưa và TP.HCM hiện đại. Lý do chính mình lựa chọn Bảo Tàng thành phố để khám phá chủ yếu đến từ giá trị lịch sử và kiến trúc đặc biệt của nơi đây.
Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh – Địa danh nổi tiếng một thời
Nửa cuối thế kỷ 19, Sài Gòn xuất hiện nhiều công trình kiến trúc đồ sộ như Dinh Nodorom (Dinh Độc Lập), Dinh Xã Tây và một tòa dinh vô cùng bề thế nữa được xây xong vào năm 1890, đó chính là Bảo tàng Thành Phố Hồ Chí Minh ngày nay.
Có lẽ không có tòa dinh nào lại chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng trong hơn một thế kỷ của Sài Gòn như tòa dinh thự ấy.
Cây đa trước tòa dinh thự là dấu tích còn lại của một vùng đất cao của Sài Gòn xưa. Hồi trước nơi này có một chợ, được gọi là chợ Cây Đa, dân gian còn gọi là chợ Còm. Quanh cây đa này là những dãy hàng bán giấy mực bún nghiên cho sĩ tử thờ sơ khai mở mang Sài Gòn.
Cây đa hơn trăm tuổi chứng kiến bao biến đổi của thời cuộc
Tòa Dinh Thự do người Pháp xây dựng từ năm 1885 đến năm 1890 thì hoàn thành. Ý tưởng ban đầu là muốn xây dựng một bảo tàng về thương mại ở Đông Dương. Sau khi xây xong, vì tòa nhà quá đẹp, lại ở vị trí đắc địa của thành phố nên Thống Đốc Nam Kỳ đã chọn đây làm tư dinh của mình.
Từ đó đến năm 1945, các đời thống đốc đều sử dụng nơi này như tư dinh.
Sau năm 1945, xảy ra nhiều biến động của lịch sử, tòa dinh thự đã chứng kiến sự đấu tranh và hy sinh oanh liệt của người dân Sài Gòn. Ngày 9/01/1950, hơn 2.000 học sinh Sài Gòn đã biểu tình tại đây lúc này Nha Thủ Hiến Nam Phần đòi thả học sinh bị bắt do bãi khóa, phản đối chính sách phản động của thực dân cuộc biểu tình bị đàn áp.
Thực dân Pháp đàn áp biểu tình, học trò Trần Văn Ơn hy sinh, sự kiện này gây tiếng vang lớn. Ngày nay tượng Trần Văn Ơn được đặt ở công viên Bách Tùng Diệp đối diện bảo tàng thành phố và ngày 09/01 hàng năm được chọn là ngày Học Sinh Sinh Viên Việt Nam.
Đài tưởng niệm Trần Văn Ơn
Những chao đảo và thay đổi chủ nhân của tòa dinh này thì nhiều nhưng phải kể đến hai khoảng thời gian dồn dập. Vào năm 1945, có 5 thế lực tranh nhau chiếm dinh. Sau khi Nhật đảo chính Pháp, Dinh trở thành tư dinh của thống đốc nhật, Nhật đầu hàng đồng minh, lúc này dinh trở thành Dinh của đại thần Khâm sai triều đình Huế.
Dinh thự này đã chứng kiến không khí sôi sục của cách mạng tháng 8 năm 1945. Sau khi cách mạng chiếm các căn cứ không tốn một viên đạn, các đơn vị chủ lực được điều đến tăng cường bảo vệ các cơ sở trọng điểm mới thuộc về cách mạng, trong đó đặc biệt có Dinh Thống Đốc Nam Kỳ (Nam Kỳ phủ - Bảo tàng thành phố ngày nay).
Tại đây lực lượng cách mạng nhanh chóng bắt giam Khâm sai đại thần Nguyễn Văn Sâm của triều đình Huế, hạ cờ quẻ ly treo cờ cách mạng. Ngày 28/05/1945, dinh trở thành trụ sở của Ủy ban kháng chiến Nam Bộ.
Sau khi lực lượng quân đồng minh vào miền nam, Dinh thự trở thành trụ sở phía bộ Anh (thuộc đồng minh)
Tháng 09/1945, Tòa dinh thự chứng kiến lễ tước gương chấp nhận đầu hàng của quân đội Nhật trước đại diện quân đồng minh Anh.
Sau hiệp định Geneve, tòa dinh thự lại trở thành trụ sở của chính quyền Bảo Đại ở miền Nam. Từ năm 1954 đến năm 1962, Dinh nhiều lần đổi tên và công năng: Dinh Đốc Phủ qua Dinh Thủ Hiến đến Dinh Quốc Khánh.
Năm 1962 sau khi Tổng thống của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa lúc bấy giờ bị ám sát hụt tại Dinh Độc Lập đã chuyển sang sống tại Dinh Quốc Khánh. Từ đó dân Sài Gòn gọi dinh thự là Dinh Gia Long.
Có thể bạn quan tâm: Bảo Tàng Mỹ Thuật TP.HCM, tư dinh lộng lẫy đến ngôi nhà của nghệ thuật
Đây cũng là giai đoạn 2, tòa dinh chứng kiến dồn dập nhiều sự kiện lịch sử.
Đến năm 1963, đảo chính diễn ra, anh em Diệm, Nhu bị ám sát. Các thế lực ở miền Nam lao vào tranh giành quyền lực. Năm 1966, Tổng thống mới Nguyễn văn Thiệu lên thay. Ông chuyển về Dinh Độc Lập mới xây cất xong.Lúc này dinh Gia Long lại một lần nữa chuyển công năng thành trụ sở Tối Cao Pháp Viện, với vẻ ngoài thật bình thản trước hào khí sôi sục của cách mạng.
Sau ngày giải phóng 30/04/1975, Ủy Ban Công Quản tiếp nhận tòa Dinh Gia Long và tổ chức nhiều cuộc triển lãnh về cách mạng miền Nam. Cũng trên cơ sở đó, năm 1978, Ủy ban thành phố ra quyết định thành lập Bảo tàng cách mạng Thành phố Hồ Chí Minh.
Đến năm 1999, Bảo tàng được nâng cấp và đổi tên thành Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh như ngày nay.
Trải qua gần 100 năm sóng gió của lịch sử, tòa dinh thự giờ đây đã trở lại bình lặng, đúng với mục đích xây dựng ban đầu, mang chức năng bảo tàng. Không hiểu là hữu ý hay vô tình, người ta lại chọn đúng các vùng đất có chợ của giấy bút mực nghiên để xây dựng.
Có thể xem thêm: Loạt bài Sài Gòn trong tôi
Giá trị kiến trúc của Bảo tàng TP.HCM
Tuy có sự thay đổi nhỏ ở cổng vào, song tòa Dinh thự vẫn bảo tồn được những nét kiến trúc ban đầu. Tòa nhà được thiết kế theo phong cách Tây phương kết hợp với nhiều chi tiết bản địa Việt Nam.
Bên ngoài Bảo Tàng Thành Phố
Mặt chính tòa dinh mang dáng dấp đặc trưng của kiến trúc tân cổ điển Pháp, cùng nhiều hoa tiết trang trí sinh động. Ở vị trí trang trọng nhất Dinh dành cho khuôn mặt vị thần thương mại Hermers Mercury theo thần thoại Hy Lạp. Hai bên là rắn cuộn, biểu tượng cho sự thịnh vượng.
Phần chính diện với nhiều biểu tượng được điêu khắc tinh tế
Hàng dưới có hình chiếc khánh lớn, biểu trưng cho sự giàu có theo văn hóa Á Đông. Đầu khánh được tạt hình chim ó mạnh mẽ. Nhiều chi tiết khác biểu trưng cho sự sức sống của miền đất phương Nam nói chung, Sài Gòn Gia Định nói riêng như cá hóa rồng, cá sấu dữ tợn – chúa tể của sông nước đầm lầy.
Những cây lá rậm rạp được cách điệu thành phù điêu nghệ thuật, hay bồ nông ngậm mồi – một tạo hình thể hiện sự trù phú của sông nước nam bộ
Chưa có một dinh thự nào ở Sài Gòn xưa có được hàng cột uy nghi đường bệ theo phong cách Hy Lạp cổ như toàn Dinh này. Phía mặt trước của mỗi đầu cột được tạc một gương mặt người chiến binh cộng hòa Pháp. Phía dưới đó là đầu sư tử uy mãnh.
Biểu tượng chiến binh của công trình Bảo Tàng này
Bên trên, tòa dinh được lợp bằng mái ngói âm dương. Đây là một trong những tinh hoa của kiến trúc Việt Nam, tạo cho dinh thự một vẻ tinh tế và giúp dinh luôn thoáng mát phù hợp với điều kiện khí hậu vùng nhiệt đới như ở Sài Gòn.
Cột và phù điêu có ở tất cả bốn mặt của tòa nhà và ở hành lang cong lượn duyên dáng nối tòa chinh với dãy nhà phía sau.
Hàng cột uốn lượn bên hành lang ngoài
Chính vì sự bề thế và uy nghi đã khiến cho tòa nhà Bảo tàng Thành Phố Hồ chí Minh xứng đáng là một trong những công trình kiến trúc hoành tráng nhất của Sài Gòn.
Các phòng trưng bày của Bảo tàng Thành Phố Hồ Chí Minh
Đi vào bên trong Dinh thự, bạn sẽ cảm nhận rõ phong cách phương Tây đậm nét trong nội thất của tòa nhà trong không gian. Hai tầng của tòa nhà được chia thành 9 gian trưng bày cố định:
Ở tầng triệt, khi bước vào bạn sẽ thấy bên phải là phòng Công Nghiệp và Tiểu Thủ công Nghiệp. Phòng này trưng bày các hiện vật về các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp trọng điểm của Sài Gòn như đúc đồng, kim hoàn, gốm sứ,dệt may từ thế kỉ 19 đến ngày nay.
Cửa vào một gian phòng trưng bày
Bên trong phòng Công Nghiệp, nơi tái hiện các giai đoạn phát triển tại Sài Gòn
Mình thích đi dạo hành lang của dinh thự này. Khi ánh sáng tự nhiên chiếu vào
Đối diện phòng Công nghiệp là phòng trưng bày Thương Cảng – thương mại dịch vụ. Sài Gòn nổi tiếng với thương cảng sầm uất và hệ thống chợ như chợ Bến Thành, chợ Lớn của người Hoa. Ở gian phòng này với hơn 500 hiện vật đã ghi lại quá trình hình thành và phát triển giao thương ở Sài Gòn – TPHCM ngày nay.
Hiện vật được trưng bày trong phòng Thương nghiệp
Thuyền độc mộc được đặt ở hành lang
Cũng ở tầng triệt, các gian phòng về Thiên nhiên – Khảo cổ, Địa lý hành chính và Văn hóa tín ngưỡng Sài Gòn cũng trưng bày nhiều cổ vật, hiện vật, hình ảnh và mô hình tái hiện quá trình hình thành của vùng đất – vùng văn hóa phương Nam trù phú.
Bản đồ Sài Gòn thời Pháp thuộc
Một cặp đôi đang chụp ảnh cưới tại Bảo Tàng
Cầu thang chính mang phong cách cung điện phương Tây
Lên tầng một của Bảo tàng, bạn sẽ nhìn thấy gian phòng trưng bày “Tiền tệ Việt Nam” và ba phòng về kỷ vật kháng chiến, giai đoạn cách mạng các thời kỳ chống Pháp, Mỹ.
Một hành lang trưng bày máy may, xe cổ
Ngoài việc giữ nguyên chi tiết đặc sắc từ thiết kế ban đầu, tòa nhà Bảo thành phố còn mang thêm dấu ấn các vị chủ nhân của nó. Nổi bật phải kể đến căn hầm của Ngô Đình Diệm.
Từ khi chuyển vào Dinh Gia Long sống và làm việc, Ngô Đình Diệm luôn bất an. Ông cho rà soát lực lượng cận vệ trong dinh kỹ lượng và cho xây dựng thêm hầm trú ẩn ngay tại dinh này.
Xung quanh căn hầm này có nhiều giai thoại đồn rằng, hầm ở dinh gia long có thể dẫn lên Chợ Lớn và đến cả Sông Sài Gòn. Sự thật hầm chỉ ở trong khuôn viên dinh và để trú bom đạn mà thôi, không thêm mật thất dẫn ra ngoài.
Từ ô cửa sổ Bảo Tàng nhìn ra biểu tượng hiện đại của thành phố
Phòng trưng bày các hiện vật chiến tranh chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ
Những hiện vật mang dấu ấn giai đoạn giành được độc lập
Ngoài ra, bên ngoài Bảo tàng trưng bày máy bay, trực thăng, xe tăng, pháo cao xạ đã có mặt trong các sự kiện lịch sử năm 1975. Thêm vào đó, súng thần công từ thế kỷ 15 và xe ô tô cổ cũng tạo nên vẻ riêng cho Bảo tàng thành phố ngay từ lối vào.
Từ súng thần công…
..đến trực thăng lịch sử được trưng bày tại Bảo Tàng Thành Phố Hồ Chí Minh
Thông tin từ A-Z cho chuyến tham quan Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh
Trước khi đến Bảo tàng, mình đọc nhiều thông tin trái chiều về giá vé, chuyện chụp hình ở đây nên mình cũng hơi lo lắng.
Giờ mở cửa tham quan
Bảo tàng mở cửa từ 7h30 đến 17h00 từ thứ Hai đến Chủ nhật, kể cả lễ tết, nên bạn không phải lo về giờ giấc đến như ở Dinh Độc Lập.
Địa chỉ Bảo Tàng TP.HCM
Số 114 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Quận 1
Số 65 Lý Tự Trọng, Quận 1
Bạn đi đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, qua Tòa Án Thành Phố đến đèn xanh – đỏ Lý Tự Trọng bạn chạy thẳng vào cổng bên tay trái là đến.
Cổng Bảo Tàng trên đường Lý Tự Trọng
Gửi xe tại bảo tàng
Bảo tàng có chỗ giữ xe, bạn vào cổng của bảo tàng, rẽ phải sẽ thấy chú bảo vệ giữ x echo khách ở đấy. Giá vé giữ xe ở đây là 5.000đ/ lượt, trả ngay lúc gửi.
Giá vé tham quan Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh
Vé vào cửa Bảo tàng Thành phố là 30.000đ/ lượt cho 2 tiếng tham quan. Nếu có thẻ sinh viên, bạn sẽ được giảm giá. Nếu tham quan thêm giờ, bảo tàng có niêm yết giá vé cụ thể như hình:
Chuyện chụp hình ở Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh
Mình đọc nhiều review, mọi người khó chịu về việc chụp hình ở đây. Thực tế mình đi thì không bị khó khăn trong vấn đề này. Nếu bạn chụp hình bằng điện thoại hay máy ảnh như mình thì chỉ cần mua thêm vé chụp hình 20.000đ/máy là được.
Nếu bạn là studio chụp hình cưới, kỉ yếu thì liên hệ phòng vé để đăng kí. Giá vào khoảng 400.000 đồng/đôi cô dâu chú rể và ekip thêm 5 người, nhiều người hơn sẽ tính thêm phí.
Tạm kết,
Thuộc series “Đi tìm một Sài Gòn xưa cũ” của mình, Bảo tàng tp Hồ Chí Minh quận 1 khiến mình đặc biệt ấn tượng. Khi biết thêm được nhiều điều về bảo tàng này cũng là lúc mình thấy đáng tiếc vì đã nhận ra muộn như vậy. Quả thật, ta cần phải trân trọng lịch sử để sống tốt hơn ở hiện tại và chuẩn bị tốt cho tương lai.
Hãy ghé bảo tàng thành phố vào một ngày gần nhất bạn nhé, tự thưởng cho mình một khoảng thời gian sống thật chậm, bạn sẽ có những cảm nhận của riêng mình.
Bài viết có sử dụng tư liệu thuyết minh của bảo tàng
